Odpryski zimnej wojny - Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym

1

Tryb prezentacji

Chile

„11 września 1973 r. wojsko po przywództwem generała Augusto Pinocheta obaliło w Chile demokratycznie wybrany rząd socjalistycznego prezydenta Salvadora Allende. (…)

Jak wynika z sondaży, większość społeczeństwa źle ocenia okres dyktatury, ale Pinochet nadal ma wielu zwolenników. Ich zdaniem, ocalił on Chile przed komunizmem i stworzył podstawy dla późniejszej prosperity kraju, przodującego ekonomicznie w Ameryce Południowej. Przed 1973 r. Chile było jednym z najbardziej demokratycznych i stabilnych krajów na kontynencie. Allende, przywódca lewicowej koalicji Jedności Ludowej, wygrał w 1970 r. wybory prezydenckiej minimalną większością głosów – zdobył ich 36,6 procenta, pokonując różnicą 1,3 procenta drugiego w kolejności Jorge Allessandri Rodrigueza z prawicowej Partii Narodowej. Ponieważ nie uzyskał absolutnej większości, o wyborze prezydenta musiał zadecydować parlament, którzy mianował nim Allende. (…) Ujawnione w USA przez tzw. komisję Churcha dokumenty dowodzą, że CIA odegrała ogromną rolę w osłabianiu władzy Allende, widząc w nim zagrożenie dla utrzymania Ameryki Łacińskiej jako amerykańskiej strefy wpływów. W 1971 r. z czterotygodniową wizytą w Chile przebywał Fidel Castro. Waszyngton obawiał się, że kraj podąży drogą Kuby i stanie się kolejnym przyczółkiem komunistycznym na kontynencie. (…) W 1973 r. Chile zaczęło pogrążać się w chaosie. Strajki – zwłaszcza górników kopalni miedzi (główny narodowy produkt eksportowy) – paraliżowały kraj. (…) Na krótko przed zamachem stanu prezydent mianował dowódcą wojsk lądowych Pinocheta, któremu ufał bardziej niż dowódcom innych formacji sił zbrojnych. Tymczasem 11 września to właśnie on stanął na czele puczu, wraz z dowódcami marynarki wojennej, sił powietrznych i bezpieczeństwa wewnętrznego. (…) Nie ma dowodów na bezpośredni udział tajnych służb USA w puczu, ale poszlaki wskazują, że rakiety służące do ostrzelania pałacu prezydenckiego mogły być dostarczone przez agentów amerykańskiej DIA, czyli wywiadu wojskowego. (…) Wielu poddawano torturom i mordowano. Liczbę zamordowanych i tych, którzy „zniknęli” (desaparecidos) w okresie dyktatury szacuje się na kilka (3-10) tysięcy, a torturowanych na 38 tysięcy. (…) Junta wojskowa z Pinochetem jako prezydentem rządziła przez 17 lat. Ekipa cywilów popierających przewrót wprowadziła reformy ekonomiczne według recept amerykańskiej Szkoły Chicagowskiej – daleko posuniętą prywatyzację sektorów gospodarki, deregulację i rozluźnienie kontroli cen i płac. Zreformowano też system emerytalny. Efektem było przyciągnięcie kapitału zagranicznego, boom ekonomiczny – w latach 80. PKB Chile rósł najszybciej w Ameryce Południowej - i powiększenie się klasy średniej. Wzrosły jednak także nierówności społeczne. W 1988 r. w Chile zorganizowano plebiscyt, w którym większość społeczeństwa opowiedziała się za odejściem Pinocheta. Ustąpił on ze stanowiska w 1990 r.”

źródło

T. Zalewski, Podziały w Chile w 40 rocznicę puczu przeciw Allende, online [dostęp: 21.08.22] Dostępne w Internecie: https://dzieje.pl/aktualnosci/podzialy-w-chile-w-40-rocznice-puczu-przeciw-allende

Ukryj pytania/zadania

Zadania

1. Opisz, w jaki sposób, Twoim zdaniem, pucz Pinocheta wpisuje się w historię zimnej wojny? – uzasadnij swoją odpowiedź

2. Wyjaśnij, z czego mogło wynikać poparcie USA dla zbrodniczej dyktatury? – uwzględnij czynniki polityczne i gospodarcze

2

Tryb prezentacji

ZSSR 26 IV 1986

„Pytaliśmy: ,Co robić?”. Odpowiedziano nam: ,Róbcie pomiary. Oglądajcie telewizję". W telewizji Gorbaczow uspokajał ludzi: ,Podjęliśmy pilne działania”.. Wierzyłem... Inżynier z dwudziestoletnim stażem, dobrze znający prawa fizyki. Przecież wiedziałem, że wszystko, co żyje, powinno uciekać z tych okolic. Choćby na pewien czas. Ale myśmy sumiennie robili pomiary i oglądali telewizję. Przywykliśmy wierzyć. Jestem z pokolenia powojennego, które w tej wierze wyrosło. Skąd się brała? Stąd, że zwyciężyliśmy w takiej strasznej wojnie. Przed nami chylił głowy wtedy cały świat. Bez przesady, naprawdę! W Kordylierach, na skale wyryto nazwisko ,Stalin”! Czym ono było? Symbolem! Symbolem wielkiego kraju.

To jest odpowiedź na pani pytanie. Dlaczego wiedzieliśmy o tym i milczeli? Dlaczego nie wyszliśmy na plac, nie krzyczeli?

Marat Filippowicz Kochanow”

„Czwartego maja... Dziewiątego dnia po awarii przemówił Gorbaczow -to było oczywiście tchórzostwo. Konsternacja. Tak jak w pierwszych dniach wojny... W czterdziestym pierwszym.. W gazetach pisano o wrogich knowaniach i histerii na Zachodzie. O antyradzieckiej akcji i prowokacyjnych plotkach, które szerzą u nas wrogowie z zagranicy. Wspominam siebie z tamtych dni... Strachu długo nie czułem, przez niemal miesiąc wszyscy wyczekiwali, że tylko patrzeć, jak nam ogłoszą: ,Pod kierownictwem komunistycznej partii nasi uczeni... nasi bohaterscy strażacy i żołnierze... po raz kolejny pokonali żywioł. Odnieśli niesłychane zwycięstwo. Zapędzili kosmiczny ogień do probówki”. Strach pojawił się nie od razu, myśmy go długo do siebie nie dopuszczali. Tak... właśnie było... Tak! Teraz to rozumiem... W naszej świadomości strach absolutnie nie godził się z pokojowym atomem z podręczników szkolnych, z książek... Nasz obraz świata wyglądał następująco: atom wojenny - złowieszczy grzyb aż do nieba, jak w Hiroszimie i Nagasaki, ludzie, którzy w jednej sekundzie zmienili się w popiół; oraz atom pokojowy - paląca się żarówka, absolutnie nieszkodliwa. Nasz obraz świata był dziecinny. Żyliśmy według elementarza.

Hienadź Hruszawy”

„Pytaliśmy: ,Co robić?”. Odpowiedziano nam: ,Róbcie pomiary. Oglądajcie telewizję". W telewizji Gorbaczow uspokajał ludzi: ,Podjęliśmy pilne działania”.. Wierzyłem... Inżynier z dwudziestoletnim stażem, dobrze znający prawa fizyki. Przecież wiedziałem, że wszystko, co żyje, powinno uciekać z tych okolic. Choćby na pewien czas. Ale myśmy sumiennie robili pomiary i oglądali telewizję. Przywykliśmy wierzyć. Jestem z pokolenia powojennego, które w tej wierze wyrosło. Skąd się brała? Stąd, że zwyciężyliśmy w takiej strasznej wojnie. Przed nami chylił głowy wtedy cały świat. Bez przesady, naprawdę! W Kordylierach, na skale wyryto nazwisko ,Stalin”! Czym ono było? Symbolem! Symbolem wielkiego kraju.

To jest odpowiedź na pani pytanie. Dlaczego wiedzieliśmy o tym i milczeli? Dlaczego nie wyszliśmy na plac, nie krzyczeli?

Marat Filippowicz Kochanow”

„Czwartego maja... Dziewiątego dnia po awarii przemówił Gorbaczow -to było oczywiście tchórzostwo. Konsternacja. Tak jak w pierwszych dniach wojny... W czterdziestym pierwszym.. W gazetach pisano o wrogich knowaniach i histerii na Zachodzie. O antyradzieckiej akcji i prowokacyjnych plotkach, które szerzą u nas wrogowie z zagranicy. Wspominam siebie z tamtych dni... Strachu długo nie czułem, przez niemal miesiąc wszyscy wyczekiwali, że tylko patrzeć, jak nam ogłoszą: ,Pod kierownictwem komunistycznej partii nasi uczeni... nasi bohaterscy strażacy i żołnierze... po raz kolejny pokonali żywioł. Odnieśli niesłychane zwycięstwo. Zapędzili kosmiczny ogień do probówki”. Strach pojawił się nie od razu, myśmy go długo do siebie nie dopuszczali. Tak... właśnie było... Tak! Teraz to rozumiem... W naszej świadomości strach absolutnie nie godził się z pokojowym atomem z podręczników szkolnych, z książek... Nasz obraz świata wyglądał następująco: atom wojenny - złowieszczy grzyb aż do nieba, jak w Hiroszimie i Nagasaki, ludzie, którzy w jednej sekundzie zmienili się w popiół; oraz atom pokojowy - paląca się żarówka, absolutnie nieszkodliwa. Nasz obraz świata był dziecinny. Żyliśmy według elementarza.

Hienadź Hruszawy”

źródło

S. Aleksijewicz, Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, Wołowiec 2018, s. 143

Ukryj pytania/zadania

Zadania

1. Opisz, w jaki sposób, Twoim zdaniem, wybuch elektrowni i reakcja władz wpisują się w historię zimnej wojny – uzasadnij odpowiedź

2. Wyjaśnij, w czym obraz świata promowany przez władze radzieckie był podobny do propagandy amerykańskiej lat ’50 i ’60? – odwołaj się do tekstu na temat SF i innych

3. Oceń na ile polityka glasnosti realizowana była przez władze ZSRS, a na ile pozostawała w sferze idei – uzasadnij odpowiedź

3

Tryb prezentacji

Zadanie podsumowujące

Ukryj pytania/zadania

Zadania

1. Wyjaśnij, dlaczego Twoim zdaniem ZSRS przegrał zimną wojnę i upadł – uzasadnij swoją odpowiedź

Świat

Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym

Chile

źródło

Zadania

ZSSR 26 IV 1986

źródło

Zadania

Zadanie podsumowujące

Zadania

Bibliografia