Czas: 4 lekcje

Temat obejmuje zagadnienie rywalizacji zimnowojennej mocarstw ZSRR i USA i bloków, w których dominowały. Materiały koncentrują się na konsekwencjach zimnej wojny w wymiarze społecznym, kulturowym, sportowym, technologicznym, gospodarczym i militarnym z naciskiem na opis sytuacji społecznej w obu obszarach i roli wojny atomowej  grożącej światu, jako czynnika konserwującego kulturę i politykę w kontekście odczuwanego strachu.

Temat obejmuje cele nauczania wyrażone w podstawie programowej, ze szczególnym naciskiem na rozumienie zagadnień życia społecznego, polityki i prawa, formułowanie samodzielnych ocen, budowanie poczucia odpowiedzialności za wspólnotę w duchu wolności oraz rozumienie tekstów kultury i ich samodzielną interpretację.

Treści nauczania, do których temat się odnosi:

Uczennica/uczeń:

I.22 przedstawia powody tworzenia się związków międzypaństwowych i charakteryzuje unie państw na przykładzie nowożytnych dziejów Europy, odróżnia je od naturalnego pokrewieństwa narodów należących do określonych wspólnot kulturowych (np. narody Europy łacińskiej).

II.3 charakteryzuje odmienności ustrojów państw zachodnich i państw bloku sowieckiego – z wykorzystaniem swojej wiedzy o różnicach między demokracją i totalitaryzmem;

II.4 wyjaśnia genezę i znaczenie pojęcia zimnej wojny oraz żelaznej kurtyny;

II.5 wyjaśnia znaczenie powstania NATO i Układu Warszawskiego;

II.7 wyjaśnia, jakie znaczenie miał plan Marshalla oraz czym był „cud gospodarczy” w RFN;

III.10 charakteryzuje idee i ruchy pacyfistyczne; wskazuje różnicę między ekologią a ekologizmem;

III.12 opisuje główne pola zimnowojennej konfrontacji mocarstw w latach 1956–1970 (Niemcy/Berlin, Kuba, Wietnam); wyjaśnia pojęcie wojen zastępczych;

IV.2 charakteryzuje konsekwencje wzrostu wpływów komunistycznych na świecie w latach 70. XX wieku (ludobójcza polityka Czerwonych Khmerów w Kambodży, kubańscy „doradcy” w Afryce);

IV.4 wyjaśnia, na czym polegała „polityka odprężenia” (détente) w relacjach międzynarodowych w połowie lat 70.; wskazuje najważniejsze etapy porozumień rozbrojeniowych między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a ZSRS;

V.3 charakteryzuje główne przyczyny erozji systemu komunistycznego w latach 80. (wewnętrzne wady systemu, „rewolucja ducha” za „żelazną kurtyną”, twarda postawa Zachodu);

V.9 (głasnost) charakteryzuje genezę i znaczenie programu „pierestrojki” Michaiła Gorbaczowa;

1. Umiejętność wyciągania wniosków ze źródeł i parafrazy

2. Umiejętność porównywania źródeł

3. Określenie przyczyn i skutków wojen zastępczych

4. Wyjaśnienie wpływu rywalizacji zimnowojennej na poczucie bezpieczeństwa i utrwalenie stereotypów społecznych

5. Określenie wpływu wynalezienia i zastosowania bomby atomowej na politykę światową, kulturę i społeczeństwo

6. Charakterystyka rywalizacji zimnowojennej między mocarstwami i ich strefami wpływów

7. Rozważenie przyczyn wygranej USA w rywalizacji zimnowojennej

 

- określają składowe rywalizujących bloków główne mocarstwa i ich wpływy polityczne i gospodarcze

- charakteryzują etapy rywalizacji nuklearnej  od Projektu Manhattan i użycia bomb atomowych w Hiroshimie i Ngasaki

- charakteryzują proces zdobywania bomby atomowej przez ZSRS i jego konsekwencje

- podają przykłady wpływu strachu przed bronią nuklearną na kulturę i społeczeństwo

- charakteryzują zjawisko maccartyzmu

- określają rolę sportu w rywalizacji mocarstw i podają przykłady takiej rywalizacji

- określają przyczyny i skutki kryzysu kubańskiego

- wyjaśniają rolę wojen zastępczych i ich konsekwencje na przykładzie wojny w Wietnamie i wojny w Afganistanie

- wyjaśniają przyczyny upadku ZSRS i wygranej USA w rywalizacji zimnowojennej

- charakteryzują związek między rywalizacją zimnowojenną a praktykami politycznymi i ich konsekwencjami na przykładzie zamachu stanu w Chile i polityki społecznej ZSRS po katastrofie czarnobylskiej

 

świat dwubiegunowy, zimna wojna, blok wschodni, blok zachodni, I, II, III świat, RWPG, plan Marshalla, Układ Warszawski, NATO, Projekt Manhattan, bomba atomowa, broń nuklearna, lądowanie na Księżycu, Sputnik, wyścig kosmiczny, bojkot igrzysk, kryzys kubański, Hiroshima, Nagasaki, Kuba, Apollo 11, gest Kozakiewicza, Zatoka Świń, wojna w Wietnamie, wojna w Afganistanie, Wietnam, Afganistan, pierestrojka, glasnost, ZSRR (ZSRS), USA, strach przed bombą, Ray Bradbury, Dr. Strangelove, czerwona panika, Joseph MacCarthy, maccartyzm, Robert Oppenheimer, Michaił Gorbaczow, John F. Kennedy, Nikita Chruszczow, Fidel Castro, Stanisław Pietrow, Czarnobyl, katastrofa czarnobylska, porozumienia rozbrojeniowe, zimnowojenna konfrontacja, żelazna kurtyna, pacyfizm, odprężenie