Korzyści z istnienia tego strachu szybko odkryły władze komunistyczne. Rzekome zagrożenie ze strony Niemców ułatwiało legitymizację reżimu jako obrońcy narodowego interesu, pozwalało zrzucać winę za wybryki maruderów radzieckich na nieistniejące już bandy Werwolfu, wykorzystywane było jako argument na rzecz szybszego przeprowadzenia przymusowych wysiedleń. We wrześniu 1946 r. ,,Głos Wielkopolski” donosił: ,Niemcy mordują Polaków. Niemieccy bandyci grasują w polskich lasach”. Najsilniejsze jednak natężenie antyniemieckich fobii związane było z przewidywanym powrotem Niemców na tzw. Ziemie Odzyskane, odebraniem Polakom tego, co przejęli na mocy porozumień poczdamskich i tego, co sami wyszabrowali. Strach ten przetrwał aż do końca Polski Ludowej.

1. Po wkroczeniu do Polski w ślad za Armią Czerwoną władze komunistyczne wprowadziły politykę, którą Jan Gross trafnie nazwał prywatyzacja państwa'. Jej skutkiem była demoralizacja w szeregach MO i UB, przejawiająca się w uczestnictwie w powszechnym szabrze majątków, zwanych w Polsce „pożydowskimi” na długo, zanim ich prawni właściciele przestali się o nie upominać. Władza prowincjonalna opierała się na kumoterstwie i „zblatowaniu”-specyficznej wymianie usług, często pomiędzy nominalnymi przeciwnikami politycznymi.
2. Wbrew hasłom, które władza miała wypisane na sztandarach, jej funkcjonariusze w kieleckiej MO, a sądząc po wielu skazanych szeregowych funkcjonariuszach także w UB i WP, podzielali antysemickie przesądy społeczne i religijne.
3. Współzależność ta oznaczała, że pomimo ciągłej obecności wojsk radzieckich w Polsce terenowe władze w znacznym stopniu pozostawały zakładnikiem nastrojów. Posłuszne zakazowi użycia broni do ochrony Żydów z reguły poświęcały raczej tych ostatnich niż własny nikły autorytet.
4. Doświadczenie kieleckie nauczyło władze centralne, że o ile inne kategorie ideologii (sprawiedliwość społeczna, socjalistyczne formy życia społecznego i gospodarczego, „dyktatura proletariatu” etc.) mogą zostać przez Polaków zaakceptowane, o tyle internacjonalizm, przekładający się na równouprawnienie Żydów oraz na upodrzędnienie kwestii niezależności kraju w stosunku do ZSRR, nie może liczyć na tę akceptację. Skutkiem było przyjęcie polityki, która najpierw przemilczała prawdziwe przyczyny rozmiarów pogromu kieleckiego, następnie starała się przemilczeć samych Żydów (sprzyjanie masowej emigracji po roku 1948, likwidacja wszystkich form życia społeczno-religijnego Żydów w Polsce), na koniec zaś, gdy po raz kolejny okazało się to niemożliwe, jako narzędzie auto legitymizacji uruchomiła urzędowy antysemityzm. Doprowadziło to do kolejnych fal emigracji Żydów z Polski, z których definitywna przybrała postać czystki roku 1968.

Bardzo trudno określić jak wielu Niemców opuściło, w ciągu ostatnich kilku miesięcy wojny, ziemie położone między linią frontu niemiecko-sowieckiego z dnia 12.01.1945 r., a linią Odry i Nysy Łużyckiej, która stała się niebawem zachodnią granicą Polski. Według najczęściej spotykanych ocen mówi się o ewakuacji względnie ucieczce 5,0 mln Niemców (nie licząc wojskowych). W panice i w pośpiechu opuścili Polskę byli obywatele polscy narodowości niemieckiej, którzy mieszkali na terytorium Polski w jej granicach z dnia 31.08.1939 r. Następnie masowej ucieczce poddali się przesiedleńcy niemieccy pochodzący z rdzennej Rzeszy oraz osoby narodowości niemieckiej z różnych krajów europejskich, którzy zostali osiedleni na wspomnianym powyżej obszarze. Obie te grupy ludności czuły się najbardziej zagrożone, nie tylko ze strony armii sowieckiej, ale również bali się odwetu ze strony polskiej.

Do listopada 1945 r. terror ze strony podziemia i rządowych organów bezpieczeństwa zmusił do wyjazdu 123 tys. osób. W odwecie UPA paliło wsie zamieszkane przez ludność polską. Bali się jedni i drudzy, a strach rozładowywano okrucieństwem. Wojewoda rzeszowski w swoim sprawozdaniu pisał: "Ludność polska żyje w ciągłym strachu przed napadem banderowców i innych band. Ludność zaś ukraińska żyje w strachu przed akcją Wojska Polskiego, które przeprowadzając pacyfikacje, stosuje wobec niej ostre środki represyjne”.

Konflikt polsko-ukraiński przerodził się w regularną czystkę etniczną, ważniejsze od pokonania żołnierzy wroga stało się skłonienie ludności strony przeciwnej do opuszczenia spornego terytorium, uciekając się do ustawicznych napadów bandyckich, gwałcenia kobiet, palenia wsi.

Ludzie w poczekalni, siedzący na tobołkach, żyjący w lęku przed wypędzeniem - to metafora emocjonalnej kondycji części osadników na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Jak sądzę, przede wszystkim tych pochodzących z Kresów, polskich chłopów, źle wykształconych, nieogarniających złożoności świata, silą rzeczy niezakorzenionych i zagubionych. Oni wiedzieli, czego należy się bać, ponieważ już co najmniej raz przeżyli tragedię wypędzenia. Inna sprawa, że w połowie 1945 r. polska granica zachodnia ciągle pozostawała płynna. Casus Szczecina, który przechodził z rąk do rąk - raz był polski, później, od maja do lipca znów niemiecki, wreszcie znów trafił w polskie ręce - dawało myślenia. Nieustannie chodziły słuchy, że podobny los spotka Zgorzelec. W kwietniu 1945 r. w Gliwicach głośno było o "jakimś tajnym porozumieniu niemieckim, (...) że ziemie opolskie nie przejdą do Polski i powstaną tutaj Czerwone Niemcy”. ,,Już są pogłoski o Wrocławiu"- niepokoił się Edward Ochab, wówczas członek KC PPR i minister administracji publicznej. W październiku 1946 r. w gminach wokół Strzelec Opolskich krążyła opinia, że "wszystko (...) jest obecnie tymczasowe". Przepowiadano datę rozpadu Polski - 30 października. Przyczyną miało być nieuregulowanie granic zachodnich na odbywającej się wówczas konferencji pokojowej. Trwało ciągłe rozdygotanie, zmora tymczasowości. Niepewność podsycał również pozytywny stosunek radzieckich władz wojskowych do ludności niemieckiej, co zaskakiwało polskich obserwatorów. ,,Co oni knują z tymi Niemcami? Może chcą ich zostawić?” - takie pytania stawiano sobie powszechnie.