Świat

Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji

Rafał Derda

1
Tryb prezentacji

Katyń

„(…) na skutek klęski wrześniowej, do sowieckiej niewoli trafiło ok. 250 tys. żołnierzy polskich. Oprócz zawodowych żołnierzy byli to liczni rezerwiści, którzy przed wybuchem wojny tworzyli elitę polskiego społeczeństwa: prawnicy, inżynierowie, przedsiębiorcy, lekarze, nauczyciele lub urzędnicy państwowi. Ponadto na obszarach zachodniej Białorusi i Ukrainy funkcjonariusze NKWD przeprowadzili masowe aresztowania przedstawicieli polskich służb mundurowych, urzędników państwowych oraz osób, które uznali za współpracowników polskiego wywiadu lub kontrwywiadu. (…)

Osobom niepokornym lub takim, które stanowiłyby potencjalne zagrożenie dla nowej, komunistycznej i totalitarnej, władzy, groziła wręcz fizyczna likwidacja. Do takiej kategorii Rosjanie zaliczali polskich jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa. 2 marca 1940 r. szef NKWD Ławrientij Beria zaproponował Stalinowi wymordowanie polskich jeńców. Propozycję Berii zaakceptowało w tajnej uchwale Biuro Polityczne KC WKP(b). Formalne wyroki śmierci na wrogów ludu – jak w państwie sowieckim określano prawdziwych lub potencjalnych przeciwników władzy – miała wydać tzw. trójka, składająca się z najwyższych urzędników NKWD. (…) Funkcjonariusze NKWD mordowali Polaków podczas masowych egzekucji strzałem w tył głowy. Ciała zabitych chowano pod osłoną nocy w zbiorowych mogiłach. (…)

Prawdziwy los zaginionych Polaków ujawnili wiosną 1943 r. Niemcy, którzy po zajęciu obszarów zachodniej Rosji natrafili w Katyniu na masowe groby Polaków. W obliczu niemieckich klęsk militarnych w wojnie z ZSRS nazistowska propaganda próbowała wykorzystać zbrodnię katyńską do poróżnienia aliantów oraz pozyskania polskich kolaborantów przeciwko Sowietom. (…)

Sowieci powołali własną komisję do zbadania zbrodni katyńskiej, na czele której stanął radziecki uczony Nikołaj Burdenko. Sowieci posunęli się przy tym do fałszowania dowodów, np. rozkopali groby, by podrzucić dokumenty i gazety, które sugerowałyby, że zbrodni dokonali Niemcy. Całkowicie zależna od Stalina komisja, wbrew faktom, stwierdziła niemiecką odpowiedzialność za Katyń. (…)

Dopiero w 1990 r. władze Rosji oficjalnie uznały odpowiedzialność ZSRS za wymordowanie polskich jeńców wojennych w Lesie Katyńskim. Moskwa jednakże konsekwentnie odrzuca polskie żądania uznania zbrodni katyńskiej za akt ludobójstwa. (…)

Polscy stronnicy Stalina propagowali wizerunek ZSRS jako państwa sojuszniczego, gwaranta niepodległości Polski, sprawiedliwości społecznej oraz pokojowych relacji z sąsiadami. Prawda o zbrodni katyńskiej burzyła ten fałszywy obraz sowieckiego sojusznika. (…)

temat stał się białą plamą, pomijaną w publikacjach naukowych, podręcznikach szkolnych i oficjalnych wystąpieniach polityków. (…)"

źródło

 Zintegrowana Platforma edukacyjna [dostęp: 21.08.22] Dostępny w Internecie: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/D10D1vSlY

 

Ukryj pytania/zadania
?

Pytania

a) jak sądzisz, dlaczego dopiero w 1990 roku możliwe było uznanie przez ZSRR zbrodni katyńskiej?

Zadania

1. Sprawdź pojęcie: KC WKP(b)

2. Wyjaśnij dlaczego, mimo oficjalnego uznania polskich żołnierzy za wrogów ludu, zbrodni dokonywano w tajemnicy. 

3. Wyjaśnij cel dalekosiężny radzieckich władz, do którego miała prowadzić m.in. zbrodnia katyńska

4. Wyjaśnij, dlaczego dla Hitlera odkrycie grobów polskich żołnierzy było znakomitą wiadomością? – uzasadnij stanowisko – czy możliwe, że mógł cieszyć się podwójnie? – spróbuj odpowiedzieć na tak postawione pytanie i uzasadnij swoje zdanie

5. Wyjaśnij, dlaczego w podręcznikach do historii w Polsce mord katyński datowano na rok 1941 (co najmniej).

6. Rozważ, czy w świetle definicji ludobójstwa zawartej w konwencji ONZ, zbrodnia katyńska jest zbrodnią ludobójstwa.

7. Wyjaśnij, dlaczego w czasie wojny zbrodnia katyńska nie zwracała uwagi mocarstw zachodnich w tym USA

 

Bibliografia

  1. Zintegrowana Platforma edukacyjna [dostęp: 21.08.22] Dostępny w Internecie: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/D10D1vSlY