Polska, Świat

Totalitaryzm, kolektyw idealny

Rafał Derda

1
Tryb prezentacji

zdjęcie

Panopticon

źródło

Panoptykon, [dostęp: 2.08.22] Dostępne: https://dakrolak.wordpress.com/2003/05/28/benthams-panopticon/

Ukryj pytania/zadania

Zadania

1. Sprawdź, skąd się wzięła i kiedy powstała idea panopticonu, jak zbudowany ma być panopticon. 

2. Wyjaśnij, w jaki sposób panopticon działa na ludzki umysł i ciało.

2
Tryb prezentacji

Obserwacja ciała

„W dole, na ulicy, podmuchy wiatru wprawiały w wir kurz i skrawki papieru, a choć świeciło słońce, niebo miało barwę stali; wszystko było jakby pozbawione koloru - z wyjątkiem porozlepianych wszędzie dookoła plakatów. Wąsata twarz patrzyła z każdej lepiej wyeksponowanej powierzchni. Jeden plakat wisiał na fasadzie domu dokładnie naprzeciwko. WIELKI BRAT PATRZY, głosił napis, a ciemne oczy wwiercały się w oczy Winstona. Niżej, na poziomie ulicy, inny plakat z naderwanym rogiem trzepotał bezładnie na wietrze, to odkrywając, to zasłaniając pojedyncze słowo ANG-SOC. W oddali helikopter zniżył się pomiędzy dachy, zawisnął moment niczym mucha mięsna, po czym poderwał się i odleciał, zataczając łuk. Był to patrol policji, szpiegujący mieszkańców przez okna. Ale zwykła policja to pestka. Prawdziwą grozą napawała Policja Myśli. Za plecami Winstona głos płynący z teleekranu wciąż trajkotał o wytopie surówki i przekroczeniu Dziewiątego Planu Trzyletniego. Teleekran służył równocześnie za odbiornik i nadajnik, dostatecznie czuły, żeby wychwycić każdy dźwięk głośniejszy od zniżonego szeptu, co więcej, jak długo Winston pozostawał w zasięgu metalowej płyty, był nie tylko słyszalny, lecz także widoczny. Nikt oczywiście nie wiedział, czy w danym momencie jest obserwowany. Snuto jedynie domysły, jak często i według jakich zasad Policja Myśli prowadzi inwigilację. Nie sposób też było wykluczyć, że przez cały czas nadzoruje wszystkich. Tak czy inaczej, mogła się włączyć w dowolny kanał, kiedy tylko chciała. Pozostawało więc żyć z założeniem - i żyło się, z nawyku, który przeszedł w odruch - iż każde słowo jest podsłuchiwane, a każdy ruch pilnie śledzony, chyba że w pomieszczeniu panuje akurat mrok.” 

źródło

G. Orwell, Rok 1984, Warszawa 2021, s. 8 

Ukryj pytania/zadania
?

Pytania

a) jak sądzisz, w jaki sposób wybrany fragment książki prezentuje ideę panopticonu? 

b) jak sądzisz, w jaki sposób Policja Myśli wpływała na obywateli? Jakimi technikami? 

Zadania

1. Wyjaśnij w jaki sposób partia postrzega rolę ciała ludzkiego w społeczeństwie. 

3
Tryb prezentacji

Fragment książki: „Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary”

Ciało ludzkie w społeczeństwie – zbrodnicze tzw. ulepszenia i eksperymenty

„Pewna kobieta została wezwana do prezydium policji. ,Przesłuchanie świadka było po prostu niemożliwe - notuje urzędnik - jej zeznania były zagmatwane i kompletnie bez ładu”. Opowiadała, że podczas swoich eksperymentów doktor Clauberg zaszywał jej i innym kobietom żywe świnki morskie w brzuchach. Została uznana za chorą nerwowo i odesłana do domu. 

W samej rzeczy: męki powodowały, że wiele ofiar popadało w obłęd, oprawcy zaś na ich cierpieniu budowali swoje kariery. 

Rządzący Trzecią Rzeszą oferowali lekarzom coś niesłychanie kuszącego, coś, co do tamtej pory nie istniało: zamiast świnek morskich, szczurów, królików mogli do swych doświadczeń wykorzystywać ludzi, masowo. 

Medycyna w czasach narodowego socjalizmu: ludzie-obiekty doświadczalne uznawani są za niskowartościowych pod względem rasowym, socjalnym czy ekonomicznym, ,używanie” ich do badań naukowych - za pożyteczne dla zdrowia przyszłych generacji, a przez to usprawiedliwione. 

Medycyna w czasach narodowego socjalizmu oznacza eliminację ludzi uznanych za nieużytecznych. Wizyta lekarska w obozie koncentracyjnym to selekcja do komory gazowej. Na rampie w Auschwitz stoją lekarze. 

Ofiary i oprawcy: więźniowie obozów koncentracyjnych, jeńcy wojenni, przede wszystkim jednak Żydzi i jeszcze raz Żydzi. Ci, którzy planowali, wykonawcy, wspólnicy i wtajemniczeni: elita medycyny. To wyjaśnia, dlaczego nie czuli potrzeby wytłumaczenia się ze swych czynów. Do dziś.”

źródło

E. Klee, Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary, Kraków 2014, s.7

Opis

Fragment „Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary", s.7

Ukryj pytania/zadania

Zadania

1. Wyjaśnij, w jaki sposób totalitarne państwa stosowały tzw. biopolitykę (sprawdź pojęcie).

2. Zdefiniuj cel idei życia niewartego życia.

3. Opisz, w jaki sposób usprawiedliwiano mordowanie osób z niepełnosprawnościami. 

4. Opisz ideał człowieka, który prezentują systemy totalitarne. 

5. Wyjaśnij, dlaczego problem eutanazji jest problemem władzy. Sprawdź jaka jest różnica między państwami demokratycznymi a totalitarnymi w tej kwestii dzisiaj. 

6. Wyjaśnij, dlaczego możliwe było zbrodnicze dokonywanie eksperymentów na ludziach w Trzeciej Rzeszy. 

Bibliografia

  1. G. Agamben, Homo sacer, Warszawa 2008
  2. M. Kamiński, audycja radiowa, Akcja t4. „Likwidacja życia niewartego życia.”: [dostęp: 17.03.22] Dostępna w Internecie: https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1350752
  3. E. Klee, Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary., Kraków 2014
  4. „Neues Volk”, [dostęp: 2.08.22] Dostępne w Internecie: https://www.ushmm.org/propaganda/archive/poster-neues-volk/
  5. Panoptykon, [dostęp: 2.08.22] Dostępne w Internecie: https://dakrolak.wordpress.com/2003/05/28/benthams-panopticon/