12 sierpnia 2022 

28 lipca 2022 Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, zgodnie z którą każdemu człowiekowi przysługuje prawo do życia w czystym, zdrowym i nienaruszającym równowagi ekologicznej środowisku.

(…)

Choć rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nie nakłada jeszcze na państwa wiążących zobowiązań, to jest pierwszym krokiem do stworzenia aktów prawnych, zawierających normy możliwe do bezpośredniego i efektywnego wyegzekwowania. Pozwolą one skuteczniej pociągać do odpowiedzialności państwa, które nie stosują się do ustanawianych limitów zanieczyszczania środowiska. Da też zwykłym ludziom narzędzia do dochodzenia przed sądem roszczeń z tytułu prawa do czystego środowiska.

Treść rezolucji zakłada uznanie prawa do czystego, zdrowego i nienaruszającego równowagi ekologicznej środowiska, wzywając wszystkie podmioty życia publicznego do wzmożenia wysiłków w celu przyjęcia wspólnej polityki wobec narastających zmian klimatycznych.

(…)

W obliczu trwających pożarów, powodzi oraz innych ekstremalnych zjawisk pogodowych gwałtownie narasta konieczność podejmowania wszelkich środków wspierających walkę ze zmianami klimatu, zanieczyszczeniem środowiska naturalnego oraz ochroną bioróżnorodności. Kluczowe będą działania podjęte w najbliższym czasie przez rządy poszczególnych państw na poziomie lokalnym, krajowym oraz arenie międzynarodowej.

Będziemy dalej walczyć, by dostęp do czystego środowiska stał się nowym wiążącym prawem człowieka!

Przeczytaj fragment tekstu Amnesty International na temat rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ dotyczącego prawa do życia w czystym, zdrowym i zrównoważonym środowisku. 

Platformy internetowe takie jak Facebook, YouTube czy Twitter w coraz większym stopniu kontrolują to, co możesz zobaczyć i powiedzieć w sieci. Algorytmy śledzą aktywność użytkowników, a filtry i moderatorzy reagują na naruszenia regulaminów. Robią to po to, żeby walczyć ze szkodliwym treściami – takimi jak hejt czy nawoływanie do przemocy. Zdarza się jednak, że usuwane są legalne i pożyteczne materiały, np. zdjęcia z reportaży wojennych, fotografie historyczne, publikacje dokumentujące brutalność policji i inne naruszenia praw człowieka, relacje z protestów społecznych,  dzieła sztuki czy satyra.

Takie nieuzasadnione, nadmierne usuwanie treści na podstawie wewnętrznych regulacji platform nazywane jest prywatną cenzurą. Jest ona szczególnie groźna w dobie dominacji kilku firm o globalnym zasięgu, które przejmują rolę głównych kanałów komunikacji i pozyskiwania informacji.

Katalog praw i wolności powstały w wyniku ewolucji koncepcji ochrony praw człowieka może- my podzielić na trzy zasadnicze grupy zwane generacjami. Pierwsza generacja obejmuje prawa osobiste i polityczne (tzw. prawa wolnościowe) sformułowane w licznych doku- mentach prawa wewnętrznego i międzynarodowego (zob. tabela 2). Ochrona praw pierwszej generacji ma najdłuższą tradycję, bowiem rozpoczęła się już w Oświeceniu. W prawie mię- dzynarodowym jest to najpełniej chroniona generacja praw człowieka. W praktyce organizacji międzynarodowych w odniesieniu do praw osobistych i politycznych stosuje się środki kon- trolne polegające na składaniu sprawozdań opisujących realizację praw zagwarantowanych w dokumentach przyjętych przez państwo, przedkładaniu organom międzynarodowym skarg państwowych oraz skarg lub petycji dotyczących indywidualnych naruszeń praw człowieka.

Druga generacja obejmuje prawa socjalne, ekonomiczne i kulturalne. Pierwsze gwa- rancje dotyczące tej generacji praw pojawiły się w ustawodawstwie socjalnym państw Eu- ropy Zachodniej pod koniec XIX wieku. Ujmując chronologicznie rozwój praw człowieka, ge- neracja ta wykształciła się później niż prawa wolnościowe. Uogólniając, możemy przyjąć, że druga generacja praw człowieka odnosi się do sfery materialnej oraz poziomu udziału w wykorzystywaniu dóbr materialnych przez poszczególnych członków wspólnoty. Podział na prawa socjalne, ekonomiczne (gospodarcze) i kulturowe jest umowny. Prawa socjalne mają na celu zapewnienie właściwych społecznych warunków życia i rozwoju jednostki oraz ochronę jednostek niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania przed wykluczeniem społecznym. Prawa ekonomiczne dają jednostce możliwość uczestnictwa w mechanizmach rynkowych oraz umożliwiają bycie podmiotem tej gry (szczególna rola przypada tu prawu własności, które jest także prawem pierwszej generacji), kulturowe natomiast umożliwiają uczestnictwo w wykorzystywaniu dóbr kultury i wpływają na rozwój duchowy i intelektualny jednostek. Realizacja praw drugiej generacji wiąże się zazwyczaj z wykonywaniem różnego rodzaju świadczeń przez państwo.

Prawa drugiej generacji, w porównaniu do praw wolnościowych, są słabiej chronione, zarówno w systemach prawa wewnętrznego, jak i systemach międzynarodowych. Ich realizacja uza- leżniona jest z jednej strony od stopnia rozwoju poziomu gospodarczego, z drugiej od mo- delu preferowanej polityki społecznej. Także systemy kontroli międzynarodowej opierają się przede wszystkim na sprawozdaniach przedkładanych przez państwa organom kontrolnym.

Trzecią generację stanowią tzw. prawa solidarnościowe (kolektywne). W przeci- wieństwie do praw pierwszej i drugiej generacji prawa kolektywne nie zostały w zasadzie skodyfikowane. Różnią się zasadniczo od poprzednich generacji solidarnościowym wymia- rem (dwie pierwsze generacje opierają się na koncepcji praw indywidualnych, przypisanych do jednostek, a nie grup). Z tego powodu część badaczy w ogóle neguje zaliczanie praw kolek- tywnych do kategorii praw człowieka, uznając, że w ich wypadku nie jest możliwe określenie osoby uprawnionej do roszczenia w celu realizacji tych praw. Brak możliwości domagania się od państwa realizacji praw czy wolności czyni je iluzorycznymi i z tego powodu szkodliwymi 

dla koncepcji praw człowieka. Inni badacze podkreślają, że prawa solidarnościowe powinny być rozumiane jako prawa przysługujące ludom w ich stosunkach ze wspólnotą międzynarodową. Taka interpretacja praw trzeciej generacji przyczynia się do wzrostu znaczenia społeczności międzynarodowej w dziedzinie przestrzegania praw człowieka, albowiem społeczność ta staje się podmiotem bezpośrednio odpowiedzialnym za walkę z tymi naruszeniami. Największymi orędownikami praw kolektywnych są na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) państwa rozwijające się.

Generacje praw człowieka stanowią pewien schemat klasyfikacyjny przedstawiający ewolucję praw człowieka. Generacji praw nie należy utożsamiać z gradacją, ponieważ wszystkie one na- wzajem się przenikają, uzupełniają i tworzą tym samym uniwersalny katalog praw człowieka.