Mapa zmian granic Polski po II wojnie światowej
źródło
ZPE, online [dostęp: 10.08.22] Dostępne w Internecie: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DeIEoZRBf
Pytania
Zadania
1. Sprawdź, które państwa istnieją dziś na dawnych terenach Rzeczypospolitej przyłączonych do ZSRR w 1947 roku i określ przynależność etniczną zamieszkującej tam ludności
2. Sprawdź, do którego państwa należały tereny przyłączone do Polski w 1947 roku i określ przynależność etniczną zamieszkującej tam wtedy (przed 1947 rokiem) ludności
3. Określ kierunek przesiedleń i migracji ludności polskiej na powyższej mapie
Fragment filmu "Prawo i Pięść"
Szaber
źródło
Prawo i Pięść, reż. Jerzy Hoffman/Edward Skórzewski, 1964 na podstawie powieści Józefa Hena „Toast” Fragment filmu (minuty: 1:26:00 do końca): [dostęp: 21.08.22] Dostępny w Internecie: https://ninateka.pl/vod/fabula/prawo-i-piesc-jerzy-hoffman-edward-skorzewski/
opis
Film opowiada o walce samotnego bohatera z bandą szabrowników.
Zadania
1. Wskaż sceny lub fragmenty scenografii filmu, świadczące o tym, że akcja filmu dzieje się na dawnych niemieckich terenach
2. Dlaczego, Twoim zdaniem, główny bohater usprawiedliwia swoje czyny, mówiąc: „Broniłem się”? Jakie, Twoim zdaniem, kierują nim emocje? – uzasadnij swoje stanowisko
3. Opisz argumentację ostatniego z szabrowników, usprawiedliwiającą wywóz przez niego rzeczy z miasteczka
4. Opisz argumentację milicjanta (opaska MO – Milicja Obywatelska) usprawiedliwiającą śmierć szabrowników
5. Dlaczego, Twoim zdaniem, główny bohater nie jest pewien słuszności swojego postępowania? – uzasadnij swoje stanowisko
6. Wysłuchaj piosenki kończącej film – czy Twoim zdaniem miała wydźwięk pesymistyczny, czy optymistyczny prawie dwadzieścia lat po wojnie, w 1964 roku? – uzasadnij swoje stanowisko
Dodatkowe materiały
Zapoznaj się z definicjami:
szaber [niem.],
pot. grabież rzeczy opuszczonych przez właściciela, pozbawionych należytej opieki.
kradzież lub przywłaszczenie mienia pozbawionego należytej ochrony wskutek wojny lub innego nadzwyczajnego zdarzenia (klęski żywiołowej, katastrofy); pot. szaber.
Źródło: Encyklopedia PWN, [dostęp: 10.08.22] Dostępne w Internecie: https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/szaber.html
Przesiedlenia Niemców
źródło
M. Grzebałkowska „1945. Wojna i pokój”, Warszawa 2015, ss. 271 – 272, 293 - 295
Pytania
Zadania
1. Wyjaśnij określenie Sowieci
2. Określ rejon dzisiejszej Polski, na którym dzieją się opisane w książce wypadki
3. Zdefiniuj politykę wobec ludności niemieckiej na Zachodzie dzisiejszej Polski i wobec ludności polskiej na Wschodzie II Rzeczpospolitej, prowadzoną tuż po wojnie przez ZSRR
4. Opisz na czym polegał, według Ciebie, dramat ludzi wygnanych ze swoich domów
5. Zdefiniuj, używając słownika, status opisanych rodzin – czy byli to uchodźcy, migranci, najeźdźcy, wygnańcy, wysiedleni? A może inne określenie statusu przychodzi Ci do głowy? Uzasadnij swoje zdanie
Ziemie odzyskane
źródło
M. Grzebałkowska „1945. Wojna i pokój”, Warszawa 2015, s. 72
Pytania
Zadania
1. Wyjaśnij, na jakiej podstawie ziemie przejęte od III Rzeszy w Polsce nazywano ziemiami odzyskanymi
2. Wyjaśnij znaczenie terminu „poniemiecki” – dlaczego nie używa się terminu niemiecki
3. Wyjaśnij dlaczego, Twoim zdaniem, u osadników na ziemiach przejętych od III Rzeszy pojawiała się obawa o to, że to „tylko na chwilę”? Które wydarzenia mogły mieć na to wpływ?
Przesiedlenia Polaków
źródło
A. Śmigielska „Pokolenie stracone? Doświadczenie Sybiru w świetle wspomnień Krystyny Chyży – Ostrowskiej” w: „Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci”, pod red. Alicji Bartuś, Oświęcim 2017, ss. 78 - 82
Pytania
a) jakie, Twoim zdaniem, zagrożenia czyhały na ludzi przetransportowanych w głąb Syberii – jakie sytuacje zagrażały ich życiu?
Zadania
1. Wyjaśnij pojęcia: NKWD, Sybir i niepojawiające się w tekście: Sybirak/Sybiraczka
2. Określ różnicę w szansach na przeżycie na Syberii w zależności od rodzaju zabranych ze sobą rzeczy i ich ilości
3. Wyjaśnij wpływ paniki ogarniającej deportowanych na ich dalsze losy na Syberii
4. Określ wpływ warunków transportu deportowanych na ich psychikę i możliwości fizyczne – odwołaj się do opisu przewozu i załadunku ludzi
Los wojenny
źródło
G. Herling – Grudziński, Inny świat, Biblioteka Polityki XX, s. 242
opis
opis losu człowieka, który doświadczył łagru (obozu pracy w ZSRR) – karę łagru w ZSRR zasądzano za np. odmowę przyjęcia obywatelstwa radzieckiego
Pytania
a) jaki, Twoim zdaniem, był sens wcielenia bohatera opowieści do Armii Czerwonej przez władze ZSRR?
Zadania
1. Wyjaśnij pojęcia: Peczora, lesopował, Jewriej, amnestia, umowa polsko-sowiecka (rok 1941), linia Curzona, Komitet Wyzwolenia Narodowego, Joint
2. Wyjaśnij możliwe powody niedopuszczenia do amnestii w ramach umowy polsko-sowieckiej obywateli polskich innej narodowości niż polska
3. Wyjaśnij dlaczego „w imperium kontynentalnym Hitlera z lat 1941-1943 los Żydów związał się mimo woli na śmierć i życie z istnieniem Rosji”.
4. Na podstawie tekstu określ różnice między pracą na zewnątrz a pracą w baraku technicznym w łagrze – jaki wpływ na los uwięzionego miała zmiana miejsca pracy
5. Sprawdź: kiedy utworzono wojsko polskie zależne od władz radzieckich, kto był jego dowódcą, kiedy (dokładna data) wojsko polskie wkroczyło do Warszawy
6. Wyjaśnij dlaczego bohater opowieści uciekł do Włoch. Jaki wpływ na tę decyzję miały jego przeżycia? Dlaczego nie chciał zostać w Warszawie?
7. Sprawdź jakie zadania spełniała pod koniec wojny i po niej żydowska organizacja Joint?
Pytania i zadania podsumowujące
Zadania
1. Określ kierunki i powody przemieszczenia ludności ziem II Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu
2. Rozważ rolę narodowości osób przesiedlanych, zsyłanych w mechanizmie migracyjnym opisywanym w powyższych materiałach – uzasadnij swoje stanowisko
3. Wyjaśnij na jakie traumatyczne przeżycia narażone były osoby doświadczające przesiedleń, wywózek
Bibliografia
- Encyklopedia PWN, [dostęp: 10.08.22] Dostępne w Internecie: https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/szaber.html
- M. Grzebałkowska „1945. Wojna i pokój”, Warszawa 2015
- G. Herling – Grudziński, Inny świat, Biblioteka Polityki XX
- Prawo i Pięść, reż. Jerzy Hoffman/Edward Skórzewski, 1964 na podstawie powieści Józefa Hena „Toast” Fragment filmu (minuty: 1:26:00 do końca): [dostęp: 21.08.22] Dostępny w Internecie: ninateka.pl
- A. Śmigielska „Pokolenie stracone? Doświadczenie Sybiru w świetle wspomnień Krystyny Chyży – Ostrowskiej” w: „Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci”, pod red. Alicji Bartuś, Oświęcim 2017
- Zmiany granic: ZPE, online [dostęp: 10.08.22] Dostępne w Internecie: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DeIEoZRBf