Historia strachu przed kolektywizacją zaczęła się w latach trzydziestych. Później spotęgowało go doświadczenie sowieckiej okupacji w latach 1939-1941 i dodatkowo wzmocniła niemiecka propaganda w ramach akcji o kryptonimie „Berta”. Na zagrożenie kolektywizacją zwracała również uwagę propaganda Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK oraz innych ośrodków konspiracyjnych. Podziemie nie tylko bało się „Sowietów", ale także strach przed nimi usiłowało rozniecać. Jeden z instruktażowych materiałów sugerował w tym względzie:
[T]rzeba podawać jak najczęściej napady komunistów (Gw.Ludowa, Dzieci Stalina, Dzieci Kuby itp.)[zapewne chodziło o Kubę Rozpruwacza - M.Z] na ubogich nauczycieli, lekarzy udających się do ubogich chorych, wdowy po żołnierzach, sieroty, chlopów małorolnych, robociarzy. Wiadomości powinny przynosić szczegóły okrutne (palenie ogniem, katowanie, gwałt, obcinanie piersi kobietom, rozbijanie dzieciom głów itd.) oraz opisy zrabowanej chudoby (ostatnie ubranie, buty prawie nowe, ostatnia krowa, szkapa, prosiak, koza, dwa króliki, trzy kury, pięć jajek, woreczek mąki, kaszy - czyli jedyny dobytek). Wiadomości takie należy podawać na zasadzie istniejącego materiału w jak największych ilościach, nie bać się przesady, gdy grasujące bandy komunistyczne nie przebierają ani w środkach zdobycia łupu, ani w obiektach.
Propagowano posługiwanie się także innymi straszakami. Należały do nich przede wszystkim kolektywizacja i głód. Cytowany wyżej dokument instruował:
Wskazywać dalej na gospodarcze bankructwo Rosji, na fantastyczne zadłużenie u Ameryki, na całkowita zależność od dostaw, na głód, na coraz częstsze ruchawki wśród chłopów mordowanych w kołchozach przez NKWD, na 18-to godzinny dzień roboczy w fabrykach i kolektywach pod groźbą rozstrzelania itp.
W obliczu wkraczającej na ziemie polskie Armii Czerwonej polscy chłopi mieli więc prawo się bać. Kołchoz kojarzył im się z zabraniem ziemi, życiem wspólnie, “na kupie" np. w barakach, sowiecką urawniłowką - takimi samymi ubraniami, jedzeniem z kotła. Złośliwi dodawali, że nawet “żony będą wspólne". Najgorszy był jednak głód, jaki miał spaść na mieszkańców wsi w efekcie kolektywizacji. Dlatego - w rozumieniu chłopów - była to najgorsza z możliwych plag.
“Twórca ustroju kołchozowego”, Stalin, był świadom tego strachu. Nakazując PPR przeprowadzenie w Polsce reformy rolnej, chciał go zmniejszyć, a jednocześnie usiłował stworzyć nieformalny populistyczny układ: ziemia za poparcie dla nowej władzy. Plan okazał się skuteczny tylko częściowo. Reforma nie tylko nie zdusiła strachu, lecz go jeszcze podsyciła..

Strach przed kolektywizacją, podobnie jak inne niepokoje, przychodził falami. Prawdopodobnie najsilniejszy był jesienią 1944 r. oraz wiosną 1945 r. podczas wprowadzania reformy rolnej. „Chłopi polscy bardzo się kołchozów boją, nie chcą kołchozów - Władysław Gomułka zdawał w Moskwie raport o sytuacji w Polsce w maju 1945 r. - nie ma nawet co myśleć o polskich kołchozach, powiemy wprost chłopstwu, że nasza partia jest przeciwko kołchozom, że nasza partia nie pójdzie przeciw woli narodu".

Teraz mamy kontyngent do odstawienia zboże, kartofle. Kontyngent jest bardzo wysoki a żyto jest bardzo marne, ziemia to jest bardzo zapirzona sam pirz. Koń kosztuje 30 tys.
Radomsko, 3 września 1945 r.:
Jesteśmy obłożeni podatkami. Kontyngenta musimy dawać bardzo duże, kochany bracie. Jak tak będzie dalej jak teraz jest, to trudno będzie wytrzymać. Setki hektarów leży ugorami po dworach panów.
Starogard, 31 sierpnia 1945 r.:
Ale ja moją parcele mam ochotę oddać, bo to co chwila przyślą papiery, to podatki płacić, to kontyngenty odstawić, a skąd brać i to już za dużo na moją głowę.

Przymus wstępowania do kolektywów oraz brak tradycji wspólnego gospodarowania i poczucia własności powodowały, że większość spółdzielców nie była zainteresowana wynikami pracy. Bardziej dbali o swoje działki przyzagrodowe niż o majątek spółdzielni. Nie dziwi zatem, że wydajność spółdzielni była znacznie niższa niż wydajność gospodarstw indywidualnych, które pomimo obciążeń i ograniczeń osiągały w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych wyniki wyższe o 14%.

Napisałam skargę do KC – zeznała w pierwszym dniu procesu poszkodowana Irena Maciusowicz z Przybiernowa, gmina Gryfice – bo już nie wiedziałam gdzie. – Zaraz po Matce Boskiej Gromnicznej przybył do naszej gromady z Gryfic samochód z tą lekką kawalerią. Piętnastu weszło na moje podwórko. Zażądali, abym natychmiast wiozła zboże do punktu skupu, 1700 kg. Ja im przysięgam, że oddałam już półtorej tony i zostało mi tylko na zasiew oraz dla gadziny. To tamci w krzyk, że mają sposób na kułaków. Cztery godziny trwała rewizja. Piece porozbijali, święte obrazy zrzucili ze ścian, łóżka i podłogi porąbali, a w chlewie koryta. Zjedli wędliny z komory, rozdeptali miód, który miałam na dokarmianie pszczół i woszczynę. Ukradli podeszwy przygotowane na zelowanie butów i skórki z owiec przywiezione jeszcze zza Buga. 600 zł schowane w kredensie zginęło, nie mogę znaleźć karty ewakuacyjnej. Gdy plądrowali kuchnię, kazali mi stanąć twarzą do ściany.

– Do nikogo nie pisałam skargi – wyjaśniła sądowi żona Andrzeja Zająca z Trzebusza pod Gryficami – bo już oczy wypłakałam przez taką niesprawiedliwość. Mój chłop dostał 5,5 roku za ukrycie 27 metrów zboża i 46 dolarów. W czasie rewizji kazali mu kopać dół, że go żywcem pogrzebią. Proces był w pobliskim Trzebiatowie, w sali kinowej, sołtysi zgonili ludzi z kilku wsi. Nie dość, że gospodarstwo zostało bez chłopa, ta ichnia lekka kawaleria kamieniami rozbiła w chałupie szyby, wszystkie naczynia wyrzucili na podłogę, porąbali siekierą łóżko. Kolejny poszkodowany Franciszek Krystecki z tej samej wsi co Zając zeznał, że na jego gospodarstwo najechało 20 „kawalerzystów”. Od furtki krzyczeli: „Pokaż, skurwysynie, gdzie masz zboże ukryte!”. – Chciał iść na posterunek, ale ten pośrodku ławy – tu przesłuchiwany wskazał na jednego z oskarżonych – uderzył go drągiem, którym rozwalał siano. Zapowiedział, że jeśli się ruszę z podwórka, zastrzeli mnie jak psa. Wyłamali futrynę w spichrzu, gdzie ukryłem pięć metrów żyta dla koni. Wszystko zabrali. Gdy moja baba płakała w kuchni, bo nasikali do beczki z soloną słoniną, rozpruli pierzyny. Tak 25 maja 1951 r. w Gryficach niedaleko Szczecina na zlecenie KC PZPR zaczął się pokazowy proces osób, które – jak doniosła „Trybuna Ludu” – „wypaczyły słuszną ideę kolektywizacji rolnictwa”.

Jan Kryński opowiadał:

„Przyjechał mierniczy, przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej, sekretarz partii. Zaczęli wbijać paliki, żeby oznaczać grunty. A kobiety za te paliki, wyrywają, łamią na kawałeczki. Krzyczą: precz z naszej ziemi, psami poszczujemy, kamieniami w was tylko! Oni się zwinęli i poszli. Ale na drugi dzień przyjechały traktory z POM-u. Wioska zamarła ze strachu. To już koniec. Jak zaorzą miedzę, już nie dojdziesz swego. […] Kobiety, nie zważając na nic, rzuciły się na maszyny. I do traktorzystów, że nie pozwolą wjechać. Co oni próbują ruszyć, to one przed nimi. […] A kilka to wprost się kładło na ziemię. Jeden traktorzysta, młody chłopak, rozpłakał się. Nie wiedział, co robić. Przecież po ludziach nie pojedzie”.

Stefan Półtorak z tej samej wsi wspominał:

„Okropny był tutaj bunt. […] Kobiety naprawdę narażały życie, stawały w obliczu śmierci. Przyjeżdżał traktorzysta, a one przed maszynę, no jedź, to można sobie wyobrazić. A z drugiej strony stała milicja z bronią ostrą. I strzelali. W górę, ale strzelali. Stałem za stodołą, bałem się bliżej podchodzić”.